Barth: Calvaria

Here's another one of the Aesopic fables in hexameter verse:

Book 3 - Fable 25. Calvaria.

In triviis quondam Calvaria glabra iacebat

Relliquiae humani capitis, cui fata supremum

Invidere decus. Puer hanc petulante lapillo

Insultans petit, et convicia plurima iactat.

At lapis impulsu teretis reiectus ab ossis

Insiluit faciem fugientis, et aspera rupit

Vulnere letali confinia frontis et auris.

Proiectos calcare cave. Sacer ille Deorum est

Qui patitur, tutelam habet hic in vindice poena.

Here is the poem written out in English prose order to help in reading:

quondam

in triviis 

glabra calvaria iacebat,

relliquiae humani capitis, 

cui fata invidere 

supremum decus. 

Puer, insultans,

petit hanc 

petulante lapillo, 

et iactat plurima convicia.

at lapis,

reiectus ab teretis ossis,

impulsu 

insiluit faciem (pueri) fugientis, 

et rupit

aspera confinia frontis et auris

letali vulnere.

cave calcare proiectos;

ille qui patitur

est sacer Deorum:

hic habet tutelam 

in vindice poena.

I hope I can find some other versions of this story; I really like it, especially the eerie way it turns the skull into a character in the story, even though it is not a talking skull.

And here's the meter marked:

In trivi·is quon·dam Cal·varia · glabra ia·cebat

Relliqui·~ huma·ni capi·tis, cui · fata su·premum

Invi·dere de·cus. Puer · hanc petu·lante la·pillo

Insul·tans petit, · et con·vicia · plurima · iactat.

At lapis · impul·su tere·tis re·iectus ab · ossis

Insilu·it faci·em fugi·entis, et · aspera · rupit

Vulnere · leta·li con·finia · frontis et · auris.

Proiec·tos cal·care ca·ve. Sacer · ille De·orum~st

Qui pati·tur, tu·tel~ habet · hic in · vindice · poena.

wallpaper.com

Meanwhile, for more, here are the other hexameter poems I've posted so far here at the blog. :-)

Faernus: Vulpes et Larva

Here's another hexameter fable by Faernus, a version of the famous fable of the fox and the mask!

66. Vulpes et Larva

Mimi ingressa domum vulpes, dum singula rerum 

Visendi studio scaenae instrumenta revolvit, 

Formosi larvam simulacrum repperit oris, 

Inque manus sumens, animoque et lumine lustrans, 

O quam insigne caput, specie quam, dixit, honesta 

Sed rationis inops cassoque informe cerebro. 

Sordet honos formae nisi cui sapientia juncta est. 

Here is the poem written out in English prose order to help in reading:

vulpes,

ingressa domum mimi, 

dum revolvit instrumenta scaenae,

studio visendi singula rerum,

repperit larvam,

simulacrum formosi oris, 

et dixit,

sumens (simulacrum) in manus, 

lustrans et animo et lumine, 

"O quam insigne caput, 

quam honesta specie!

sed inops rationis (est) et informe, 

casso cerebro."

honos formae sordet 

nisi sapientia juncta est ei.

The fox in this fable is clearly in possession of ratio, something the (human) head is not.

And here's the meter marked:

Mim~ in·gressa do·mum vul·pes, dum · singula · rerum 

Visen·di studi·o scae·n~ instru·menta re·volvit, 

Formo·si lar·vam simu·lacrum · repperit · oris, 

Inque ma·nus su·mens, ani·moqu~ et · lumine · lustrans, 

O qu~ in·signe ca·put, speci·e quam, · dixit, ho·nesta 

Sed rati·onis i·nops cas·soqu~ in·forme ce·rebro. 

Sordet ho·nos for·mae nisi · cui sapi·entia · junct~ est. 

You can find illustrations for the fable here. This is an illustration by Tenniel:

Meanwhile, for more, here are the other hexameter poems I've posted so far here at the blog. :-)

Faernus: Uxor Submersa

Hector and I have been working on meter lately, starting with hexameter poetry, and there are in fact some Aesop's fables in hexameters. Here's one by Faernus, which shows how the genre of Aesop's fable easily incorporates jokes too, although jokes are rarely didactic, as you can see here:

41. Uxor Submersa et Vir

Vir mersae uxoris rapido torrente cadaver 

Adversa quaerebat aqua: quem turba monere 

Institit accurrens, ut quaereret amne secundo.

Nequaquam, ille inquit: mea enim dum viveret uxor, 

Tam morosa fuit, tam aliorum semper abhorrens 

Moribus ac factis, ut nunc quoque mortua labi 

Debeat haud aliter quam adversa fluminis unda. 

Morosa et discors vel mortua litigat uxor. 

Here is the poem written out in English prose order to help in reading:

vir quaerebat adversa aqua,

cadaver uxoris 

mersae rapido torrente;

turba, accurrens,

institit monere eum

ut quaereret secundo amne.

ille inquit,

"nequaquam! 

enim

mea uxor,

dum viveret,

fuit tam morosa, 

semper tam abhorrens

moribus ac factis aliorum, 

ut nunc quoque, mortua, 

debeat labi 

haud aliter quam adversa unda fluminis.

morosa et discors uxor litigat,

vel mortua.

And here's the meter marked:

Vir mer·s~ uxo·ris rapi·do tor·rente ca·daver 

Adver·sa quae·rebat a·qua: quem · turba mo·nere 

Institit · accur·rens, ut · quaereret · amne se·cundo.

Nequa·qu~ ill~ in·quit: me~ e·nim dum · viveret · uxor, 

Tam mo·rosa fu·it, t~ ali·orum · semper ab·horrens 

Moribus · ac fac·tis, ut · nunc quoque · mortua · labi 

Debeat · haud ali·ter qu~ ad·versa · fluminis · unda. 

Moro·s~ et dis·cors vel · mortua · litigat · uxor. 

La Fontaine also included this in his fables (English here), and this is the illustration by Grandville:

Meanwhile, for more, here are the other hexameter poems I've posted so far here at the blog. :-)

Clarke: Latin (8)

Here are some fables from Clarke's Fabulae Aesopi Selectae, or, Select Fables of Aesop. You can click here for all the Clarke fables at this blog. 

This link takes you to the Latin and English texts side by side for this section.

I'm recording this audio for LibriVox; for now, here is the audio as hosted at SoundCloud: Clarke playlist.

Laura Gibbs · Fables 36-40

36. De Cane et Lanio

Cum canis
abstulisset carnem
lanio
in macello,
continuo 

conjecit sese
in pedes
quantum potuit.
Lanius,
perculsus jactura rei,
primum tacuit;
deinde,
recipiens animum,
sic acclamavit procul,
"O furacissime,
curre tutus;
licet tibi currere impune!
Nam 

nunc es tutus
ob celeritatem;
autem posthac
observaberis cautius."

Morale.
Haec fabula significat
plerosque homines
tum demum 

fieri cautiores
cum acceperint damnum.

illustration from the Medici Aesop

37. De Agno et Lupo

Lupus 

occurrit agno
comitanti caprum;
rogitat
cur, matre relicta,
potius
sequatur olidum hircum, 

suadetque
ut redeat
ad ubera matris
distenta lacte,
sperans
fore ita
ut laniet abductum.
Vero
ille inquit, 

"O lupe,
mater
commisit me huic;
huic
summa cura servandi
est data,
Obsequar parenti
potius quam tibi,
qui
postulas seducere me
istis dictis,
et mox discerpere subductum."

Morale.
Noli habere fidem 

omnibus;
nam,
multi,
dum videntur
velle prodesse aliis,
interim consulunt sibi.

Fable 38. De Agricola et Filiis

Agricola
habebat complures filios,
iique
fuere discordes inter se,
Quos
pater
elaborans trahere
ad mutuum amorem,
fasciculo apposito,
jubet
singulos effringere 

circumdatum brevi funiculo.
Imbecilla aetatula
conatur frustra;
pater solvit
redditque singulis virgulam.
Quam cum
pro suis viribus
quisque facile frangeret,
inquit,
"O filioli,
sic nemo
poterit vincere vos
concordes,
sed 

si volueritis saevire
mutuis vulneribus
atque agitare intestinum bellum,
eritis tandem
praedae hostibus."

Morale.
Haec fabula docet
parvas res crescere
concordia,
magnas dilabi
discordia.

illustration by Tenniel

39. De Carbonario et Fullone

Carbonarius
invitabat fullonem
ut habitaret secum
in eadem domo.
Fullo inquit, 

"Mi homo,
istud non est mihi

vel cordi
vel utile;
nam
vereor magnopere
ne,
quae eluam,
tu reddas
tam atra
quam carbo est."

Morale.
Monemur hoc apologo
ambulare cum inculpatis;
monemur
devitare consortium
sceleratorum hominum
velut certam pestem:
nam
quisque evadit talis,
quales ii sunt
quibuscum versatur.

illustration from a 19th-century Croxall

40. De Aucupe et Palumbo

Auceps
videt palumbum
procul nidulantem
in altissima arbore.
Adproperat;
denique molitur insidias.
Forte
premit anguem calcibus;
hic mordet.
Ille,
exanimatus improviso malo,
inquit,
"Miserum me!
Dum insidior alteri,
ipse dispereo."

Morale.
Haec fabula significat
eos
nonnunquam circumveniri
suis artibus,
qui
meditantur mala.

illustration by Barlow

Clarke: Latin (7)

Here are some fables from Clarke's Fabulae Aesopi Selectae, or, Select Fables of Aesop. You can click here for all the Clarke fables at this blog. 

This link takes you to the Latin and English texts side by side for this section.

I'm recording this audio for LibriVox; for now, here is the audio as hosted at SoundCloud: Clarke playlist.

Laura Gibbs · Fables 31-35

31. De Membris et Ventre

Olim
pedes et manus
incusabant ventrem
quod
lucra ipsorum
vorarentur ab eo otioso.
Jubent
aut laboret
aut ne putet ali.
Ille supplicat
semel atque iterum;
tamen
manus negant alimentum.
Ventre exhausto inedia,
ubi
omnes artus
coepere deficere,
tum tandem
manus
voluerunt esse officiosae;
verum
id sero,

nam venter,
debilis desuetudine,
renuit cibum.
Ita
cuncti artus,
dum invident ventri,
pereunt
cum perenute ventre.

Morale.
Societas membrorum
non different
ab humana societate.
Membrum 

eget membro;
amicus amico.
Quare
utamur mutuis officiis,
mutuis operibus,
nam
neque divitiae
neque dignitates
tuentur hominem
satis.
Unicum et summum praesidium
est amicitia complurium.

illustration by Bewick

32. De Simia et Vulpecula

Simia 

orat vulpeculam
ut daret partem caudae sibi
ad tegendas nates,
nam
esset oneri illi
quod foret usui et honori illi.
Illa respondet
esse nihil nimis,
et se malle
humum verri sua cauda
quam nates simiae tegi.

Morale.
Sunt qui egent,
sunt quibus superest; 

tamen 

id est moris
nulli divitum

ut beet egenos 

superflua re.

illustration from a 15th-century Aesop

33. De Vulpecula et Mustela

Vulpecula,
tenuis longa inedia,
forte repsit 

per angustam rimam
in cameram frumenti,
in qua,
cum fuit probe pasta,
deinde 

venter distentus 

impedit 

tentantem egredi rursus.
Mustela,
procul contemplata luctantem

tandem monet
si cupiat exire,
redeat ad cavum macra,
quo intraverat macra.

Morale.
Videas complures
laetos atque alacres
in mediocritate,
vacuos curis,
expertos molestiis animi.
Sin illi
fuerint facti divites,
videbis eos
incedere maestos,
numquam porrigere frontem,
plenos curis,
obrutos molestiis animi.

34. De Equo et Cervo

Equus
gerebat bellum
cum cervo;
tandem,
pulsus e pascuis,
implorabat humanam opem.
Redit cum homine,
descendit in campum;
victus antea
iam fit victor.
Sed tamen,
hoste victo
et misso sub jugum,
est necesse
ut victor ipse
serviat homini.
Fert 

equitem dorso,
frenum ore.

Morale.
Multi
dimicant contra paupertatem,
qua victa
per industriam et fortunam,
libertas victoris
saepe interit.
Quippe
domini et victores paupertatis
incipiunt servire divitiis;
anguntur flagris avaritiae;
cohibentur frenis parcimoniae.
Nec tenent modum quaerendi,
nec audent uti rebus partis,
justo supplicio quidem
avaritiae.

illustration from Steinhowel's Aesop

35. De Duobus Adolescentibus

Duo adolescentes 

simulant
sese empturos carnem
apud coquum:
coquo agente alias res,
alter arripit carnem e canistro,
dat socio
ut occultet sub veste.
Coquus,
ut vidit partem carnis 

subreptam sibi,
coepit insimulare utrumque furti.
Qui abstulerat,
pejerat per Jovem
se habere nihil;
vero is
qui habuit,
pejerat, identidem,
se abstulisse nihil.
Ad quos
coquus iniqut, 

"Quidem nunc
fur latet,
sed is,
per quem juravistis,
inspexit;
is scit."

Morale.
Cum peccavimus,
homines
non sciunt id statim,
at Deus
videt omnia,
qui 

sedet super caelos
et intuetur abyssos.

illustration from the Medici Aesop

Clarke: Latin (6)

Here are some fables from Clarke's Fabulae Aesopi Selectae, or, Select Fables of Aesop. You can click here for all the Clarke fables at this blog. 

This link takes you to the Latin and English texts side by side for this section.

I'm recording this audio for LibriVox; for now, here is the audio as hosted at SoundCloud: Clarke playlist.

Laura Gibbs · Fables 26-30

26. De Silva et Rustico
Quo tempore
erat sermo etiam arboribus,
rusticus venit in silvam,
rogat
ut liceat tollere capulum
ad suam securim.
Silva annuit.
Rusticus,
securi aptata,
coepit succidere arbores.
Tum,
et quidem sero,
paenituit silvam
suae facilitatis;
doluit
esse seipsam causam
sui exitii.
Morale.
Vide
de quo merearis bene:
fuere multi
qui abusi sunt
beneficio accepto
in perniciem auctoris.

illustration by Barlow

27. De Lupo et Vulpe

Lupus,
cum esset satis praedae,
degebat in otio.
Vulpecula accedit,
sciscitatur causam otii.
Lupus sensit
fieri insidias:
simulat
morbum esse causam;
orat vulpeculam
ire precatum Deos.
Illa,
dolens
dolum non succedere,
adit pastorem,
monet
latebras lupi patere
et hostem securum posse opprimi
inopinato.
Pastor adoritur lupum,
mactat.
Vulpes
potitur antro et praeda,
sed breve fuit
gaudium sui sceleris
illi,
nam paulo post
idem pastor
capit ipsam.

Morale.
Invidia
est foeda res,
et interdum
perniciosa
quoque auctori ipsi.

illustration from Croxall's Aesop

28. De Vipera et Lima

Vipera,
offendens limam in fabrica,
coepit rodere.
Lima subrisit, inquiens,
"Inepta,
quid agis?
Tu
contriveris tuos dentes
antequam atteras me,
quae soleo praemordere
duritiem aeris."

Morale.
Vide
etiam atque etiam
quicum habeas rem;
si acuas dentes
in fortiorem,
non nocueris illi,
sed tibi.

illustration from a 17th-century Phaedrus

29. De Cervo

Cervus,
conspicatus se
in perspicuo fonte,
probat
procera et ramosa cornua,
sed damnat
exilitatem tibiarum.
Forte,
dum contemplatur,
dum judicat,
venator intervenit;
cervus fugit.
Canes
insectantur fugientem
sed,
cum intravisset densam silvam,
cornua erant
implicita ramis.
Tum demum
laudabat tibias
et damnabat cornua
quae fecere
ut esset praeda canibus.

Morale.
Petimus fugienda,
fugimus petenda.
Quae officiunt,
placent;

quae conferunt,
displicent.
Cupimus beatitudinem
priusquam intelligamus
ubi sit:
quaerimus excellentiam opum
et celsitudinem honorum;
opinamur beatitudinem sitam in his,
in quibus est
tam multum laboris et doloris.

illustration from Steinhowel's Aesop

30. De Lupis et Agnis

Aliquando
fuit foedus
inter lupos et agnos,
quibus est discordia
natura.
Obsidibus datis utrinque:
lupi dedere suos catulos,
oves cohortem canum.
Ovibus quietis et pascentibus,
lupuli,
desiderio matrum,

edunt ululatus.
Tum lupi, irruentes,
clamitant
fidem foedusque solutum,
laniantque oves
destitutas praesidio canum.

Morale.
Est inscitia,
si
in foedere
tradas tua praesidia
hosti;
nam
qui fuit hostis,
forsan
nondum desivit esse hostis
et, fortassis,
ceperit causam
cur adoriatur te,
nudatum tuo praesidio.

illustration from a 15th-century Aesop

Clarke: Latin (5)

Here are some fables from Clarke's Fabulae Aesopi Selectae, or, Select Fables of Aesop. You can click here for all the Clarke fables at this blog. 

This link takes you to the Latin and English texts side by side for this section.

I'm recording this audio for LibriVox; for now, here is the audio as hosted at SoundCloud: Clarke playlist.

Laura Gibbs · Fables 21 - 25

21. De Lupo et Picto Capite

Lupus
versat et miratur
humanum caput
repertum in officina sculptoris.
Sentiens
habere nihil sensus,
inquit,
"O pulchrum caput,
est in te
multum artis,
sed nihil sensus."
Morale.
Externa pulchritudo,
si interna adsit,
est grata;
sin
carendum est alterutra,
praestat
carere externa
quam interna,
nam illa sine hac
interdum incurrit odium,
ut stolidus
sit eo odiosior
quo formosior.

illustration from a 15th-century Aesop

22. De Graculo

Graculus 

ornavit se
plumis pavonis;
deinde
visus pulchellus sibi
contulit se 

ad genus pavonum,
suo genere fastidito. 

Illi tandem,
intelligentes fraudem,
nudabant stolidam avem 

coloribus
et affecerunt cum plagis.

Morale.
Haec fabula notat eos
qui gerunt se
sublimius
quam est aequum;
qui vivunt cum iis
qui sunt
et ditiores,
et magis nobiles:
quare
saepe fiunt inopes,
et sunt ludibrio.

illustration by Weir

23. De Rana et Bove

Rana,
cupida aequandi bovem,
distentabat se.
Filius
hortabatur matrem
desistere coepto,
inquiens
ranam esse nihil
ad bovem.
Illa intumuit
secundum.
Natus clamitat, 

"Mater,
licet crepes,
nunquam vinces bovem."
Autem,
cum intumuisset tertium,
crepuit.

Morale.
Quisque habet
suam dotem.
Hic excellit forma,
ille viribus.
Hic pollet opibus,
ille amicis.
Decet unumquemque
esse contentum suo.
Ille valet corpore,
tu ingenio,
Quocirca
quisque consulat semet,
nec invideat superiori,
quod est miserum,
nec optet certare,
quod est stultitiae.

illustration by Bennett

24. De Equo et Leone

Leo venit
ad comedendum equum;
autem
carens viribus
prae senecta,
coepit meditari artem.
Profitetur se medicum;
moratur equum
ambage verborum.
Hic
opponit dolum dolo;
fingit
se nuper pupugisse pedem
in spinoso loco;
orat
ut medicus, inspiciens,
educat sentem.
Leo paret.
At equus,
quanta vi potuit,
impingit calcem leoni,
et continuo
conjicit se in pedes.
Leo,
vix tandem rediens ad se
nam
fuerat prope exanimatus ictu,
inquit,

"Fero pretium
ob stultitiam,
et is merito effugit,

nam
ultus est dolum
dolo."

Morale.
Simulatio
est digna odio
et capienda simulatione.
Apertus hostis
non est timendus,
sed
qui simulat benevolentiam,
cum sit hostis,
is quidem
est timendus,
et est dignissimus
odio.

illustration from Steinhowel's Aesop

25. De Avibus et Quadrupedibus

Erat pugna avibus
cum quadrupedibus.
Erat utrinque spes,
utrinque metus,
utrinque periculum.
Autem
vespertilio,

relinquens socios,
deficit ad hostes.
Aves vincunt,
aquila duce et auspice;
vero
damnant 

transfugam vespertilionem,
uti nunquam redeat
ad aves,
uti numquam volet
luce.
Haec est causa 

vespertilioni
ut non volet
nisi noctu.

Morale.
Qui renuit
esse particeps
adversitatis et periculi
cum sociis,
erit expers
prosperitatis et salutis.

illustration by Francis Barlow

Clarke: Latin (4)

Here are some fables from Clarke's Fabulae Aesopi Selectae, or, Select Fables of Aesop. You can click here for all the Clarke fables at this blog. 

This link takes you to the Latin and English texts side by side for this section.

I'm recording this audio for LibriVox; for now, here is the audio as hosted at SoundCloud: Clarke playlist.

Laura Gibbs · Fables 16 - 20

16. De Partu Montium

Olim erat rumor

quod
montes parturirent. 

Homines accurrunt, 

circumsistunt, 

expectantes quippiam monstri,

non sine pavore. 

Tandem 

montes parturiunt. 

Mus exit;

tum 

omnes ridebant.

Morale. 

Jactatores, 

cum profitentur 

et ostentant magna,

vix faciunt parva. 

Quapropter 

isti Thrasones 

sunt, jure, 

materia joci et scommatum. 

Haec fabula 

item 

vetat inanes timores,

nam plerumque 

timor periculi 

est gravior periculo ipso; 

imo, 

id quod metuimus

est saepe ridiculum.

illustration by Bewick

17. De Leporibus et Ranis

Silva mugiente 

insolito turbine, 

trepidi lepores 

occipiunt 

rapide fugere. 

Cum palus obsisteret fugientibus, 

stetere anxii, 

comprehensi periculis utrinque. 

Quodque esset 

incitamentum majoris timoris, 

vident 

ranas mergi 

in palude. 

Tunc 

unus ex leporibus, 

prudentior ac disertior ceteris,

inquit, 

"Quid inaniter timemus? 

Est opus animo 

quidem: 

est nobis agilitas corporis, 

sed animus deest. 

Hoc periculum turbinis 

non est fugiendum, 

sed contemnendum.

Morale. 

Est opus animo 

in omni re. 

Virtus jacet 

sine confidentia; 

nam confidentia 

est dux et regina virtutis.

illustration from the Medici Aesop

18. De Haedo et Lupo

Capra, 

cum esset itura pastum, 

concludit haedum domi, 

monens 

aperire nemini 

dum ipsa redeat. 

Lupus, 

qui audiverat id 

procul, 

post discessum matris 

pulsat fores, 

caprissat voce 

jubens recludi. 

Haedus,

praesentiens dolum, 

inquit, 

"Non aperio; 

nam 

etsi vox caprissat, 

tamen equidem 

video lupum 

per rimas."

Morale. 

Filii, 

oboedite parentibus, 

nam 

est utile,

et decet juvenem 

auscultare seni.

illustration by Grandville

19. De Rustico et Angue

Quidam rusticus 

nutriverat anguem.

Aliquando
iratus 

petit bestiam 

securi. 

Ille evadit, 

non sine vulnere. 

Postea 

rusticus,

deveniens in paupertatem,

ratus est 

id infortunii 

accidere sibi 

propter injuriam anguis. 

Igitur 

supplicat 

ut redeat. 

Ille ait

se ignoscere,

sed nolle redire, 

neque fore securum 

cum rustico, 

cum sit tanta securis 

domi: 

dolorem vulneris 

desiisse, 

tamen 

memoriam superesse. 

Morale. 

Est vix tutum 

habere fidem ei 

qui
semel solvit fidem. 

Condonare injuriam,
id sane 

est misericordiae, 

sed cavere sibi 

et decet

et est prudentiae.

illustration by Weir

20. De Vulpecula et Ciconia

Vulpecula 

vocavit ciconiam 

ad cenam. 

Effundit opsonium 

in mensam, 

quod, 

cum esset liquidum, 

ciconia tentante rostro 

frustra, 

vulpecula lingit. 

Elusa avis
abit, 

pudetque pigetque injuriae. 

Post plusculum dierum 

redit, 

invitat vulpeculam. 

Vitreum vas 

erat situm,

plenum opsonii, 

quod vas, 

cum esset arcti gutturis, 

licuit vulpeculae 

videre et esurire, 

non gustare. 

Ciconia 

facile exhausit 

rostro.

Morale. 

Risus 

meretur risum; 

jocus jocum; 

dolus dolum; 

et fraus fraudem.

illustration by Tenniel

Clarke: Latin (3)

Here are some fables from Clarke's Fabulae Aesopi Selectae, or, Select Fables of Aesop. You can click here for all the Clarke fables at this blog. 

This link takes you to the Latin and English texts side by side for this section.

I'm recording this audio for LibriVox; for now, here is the audio as hosted at SoundCloud: Clarke playlist.

Laura Gibbs · Fables 11-15

11. De Aegroto Milvo

Milvus 

decumbebat lecto;

jam ferme moriens, 

orat matrem 

ire precatum Deos. 

Mater respondet

nihil opis 

sperandum illi 

a Diis, 

quorum sacra 

toties violavisset 

suis rapinis.

Morale. 

Decet nos 

venerari Deos,

nam illi 

juvant pios 

et adversantur impios. 

Neglecti in felicitate, 

non exaudiunt miseria. 

Quare 

sis memor eorum 

in secundis rebus, 

ut, vocati, 

sint praesentes 

in adversis rebus.

illustration from a 15th-century Aesop

12. De Ranis et earum Rege

Gens ranarum, 

cum esset libera, 

supplicabat Jovem

regem dari sibi. 

Jupiter
ridebat vota ranarum. 

Illae tamen 

instabant iterum 

atque iterum

donec 

perpellerent ipsum. 

Ille 

dejecit trabem; 

ea moles quassat fluvium 

ingenti fragore. 

Ranae, territae, 

silent; 

venerantur regem; 

accedunt propius 

pedetentim.

Tandem, 

metu abjecto, 

insultant, et desultant; 

iners rex 

est lusui et contemptui. 

Rursum 

lacessunt Jovem; 

orant 

regem dari sibi 

qui sit strenuus; 

quibus
Jupiter dat 

ciconiam. 

Is,

perstrenue perambulans paludem, 

vorat 

quicquid ranarum fit obviam. 

Igitur ranae 

frustra
questae fuerunt 

de saevitia huius.  

Jupiter non audit, 

nam 

queruntur et hodie: 

etenim, 

vesperi, 

ciconia eunte cubitum,

egressae ex antris

murmurant rauco ululatu,

sed canunt surdo. 

Nam Jupiter vult, 

ut, 

quae deprecatae sunt 

clementem regem, 

jam ferant inclementem.

Morale. 

Solet evenire plebi, 

ut ranis, 

quae, 

si habet regem 

paulo mansuetiorem, 

damnat eum 

ignaviae et inertiae

et optat aliquando 

virum dari sibi;

contra, 

si quando nacta est 

strenuum regem, 

damnat saevitium huius 

et laudat clementiam prioris.

Sive

quod semper paenitet nos 

praesentium, 

sive 

quod est verum dictum:
nova 

esse potiora veteribus.

illustration by Walter Crane

13. De Columbis et Milvo

Columbae olim 

gessere bellum cum milvo 

quem, 

ut expugnarent, 

delegerunt sibi accipitrem 

regem. 

Ille, factus rex, 

agit hostem, 

non regem: 

rapit ac laniat 

non segnius ac milvus. 

Paenitet columbas 

incoepti, 

putantes, 

fuisse satius 

pati bellum milvi

quam tyrannidem accipitris.

Morale. 

Pigeat neminem 

suae conditionis 

nimium. 

Ut Horatius ait, 

nihil est beatum 

ab omni parte. 

Equidem 

non optarem

mutare meam sortem, 

modo sit tolerabilis. 

Multi, 

cum quaesiverint novam sortem, 

rursus optaverunt veterem. 

Sumus fere omnes 

ita vario ingenio

ut paeniteat nosmet nostri.

illustration by Barlow

14. De Fure et Cane

Canis
respondit Furi 

porrigenti panem 

ut sileat, 

"Novi tuas insidias:

das panem 

quo desinam latrare, 

sed odi tuum munus. 

Quippe 

si ego tulero panem, 

tu exportabis cuncta 

ex his tectis.

Morale. 

Cave

causa parvi commodi 

amittas magnum. 

Cave

habeas fidem 

cuivis homini,

nam sunt
qui 

non tantum dicunt benigne, 

sed et faciunt benigne

dolo.

illustration from a 19th-century Aesop

15. De Lupo et Sucula

Sucula parturiebat; 

lupus pollicetur

se
fore custodem foetus. 

Sucula respondit

se non egere 

obsequio lupi; 

si ille velit haberi pius, 

si cupiat facere id

quod est gratum, 

abeat longius: 

etenim 

officium lupi
constare 

non praesentia, 

sed absentia.

Morale. 

Omnia
non sunt credenda 

omnibus. 

Multi
pollicentur suam operam, 

non amore tui 

sed sui, 

non quaerentes tuum commodum 

sed suum.

illustration from Croxall's Aesop

Clarke: Latin (2)

Here are some fables from Clarke's Fabulae Aesopi Selectae, or, Select Fables of Aesop. You can click here for all the Clarke fables at this blog. 

This link takes you to the Latin and English texts side by side for this section.

I'm recording this audio for LibriVox; for now, here is the audio as hosted at SoundCloud: Clarke playlist.

Laura Gibbs · Fables 6-10

6. De Aquila et Cornicula.

Aquila, 

nacta cochleam, 

non quivit
eruere piscem
vi aut arte. 

Cornicula, accedens, 

dat consilium; 

suadet subvolare 

et,
e sublimi,

praecipitare cochleam 

in saxa, 

nam
sic fore
ut cochlea frangatur. 

Cornicula
manet humi 

ut praestoletur casum. 

Aquila praecipitat;

testa frangitur;

piscis subripitur 

a cornicula; 

elusa,

aquila dolet. 

Morale. 

Noli habere fidem
omnibus 

et fac 

inspicias consilium 

quod acceperis
ab aliis,

nam 

multi consulti 

non consulunt
suis consultoribus, 

sed sibi.

illustration from a 17th-century Phaedrus

7. De Corvo et Vulpecula. 

Corvus, 

nactus praedam, 

strepitat in ramis. 

Vulpecula videt

eum gestientem; 

accurrit, 

"Vulpes," inquit, 

"impertit corvum 

plurima salute. 

Saepenumero
audiveram 

famam esse mendacem; 

jam 

experior re ipsa! 

Nam, 

ut forte praetereo hac, 

suspiciens te in arbore, 

advolo, 

culpans famam, 

nam
fama est 

te esse nigriorem pice, 

et video 

te candidiorem nive. 

Sane 

in meo iudicio 

vincis cygnos, 

et es formosior 

alba hedera. 

Quod si 

ut excellas in plumis

ita et voce, 

equidem 

dicerem 

te reginam
omnium avium." 

Corvus, 

illectus hac assentiuncula, 

apparat ad canendum. 

Vero 

caseus excidit
e rostro; 

quo correpto 

a vulpecula, 

tollit cachinnum. 

Tum demum 

corvus, 

pudore
juncto jacturae rei, 

dolet. 

Morale. 

Nonnulli sunt 

tam avidi laudis

ut ament assentatorem 

cum suo probro et damno. 

Homunciones huius modi 

sunt praedae 

parasito. 

Quod, 

si vitasses jactantiam, 

facile vitaveris 

pestiferum genus assentatorum. 

Si tu 

velis esse Thraso, 

Gnatho 

nusquam deerit tibi.

illustration by Bennett

8. De Cane et Asino. 

Dum canis 

blandiretur hero et familiae, 

herus et familia 

demulcent canem. 

Asellus, 

videns id, 

gemit altissime, 

nam 

coepit pigere sortis.

Putat 

inique comparatum

canem
esse gratum cunctis 

pascique herili mensa 

et consequi hoc
otio ludoque; 

sese contra 

portare clitellas, 

caedi flagello,

esse nunquam otiosum, 

et tamen odiosum cunctis. 

Si haec fiant 

blanditiis, 

statuit 

sectari eam artem 

quae sit tam utilis. 

Igitur 

quodam tempore,

tentaturus rem, 

procurrit obviam hero 

redeunti domum, 

subsilit, 

pulsat ungulis. 

Hero exclamante, 

servi accurrere, 

et ineptus asellus, 

qui credidit se urbanum, 

vapulat. 

Morale. 

Omnes non possimus omnia, 

nec omnia decent omnes. 

Quisque faciat, 

quisque tentet
id quod potest.

illustration by Barlow

9. De Leone et Quibusdam Aliis. 

Leo pepigerat 

cum ove 

quibusdamque aliis 

venationem
fore communem. 

Venantur; 

cervus capitur. 

Singulis incipientibus
tollere 

singulas partes, 

ut convenerat. 

Leo irrugiit, inquiens, 

"Una pars est mea, 

quia sum dignissimus; 

altera item est mea, 

quia praestantissimus viribus; 

porro 

vendico tertiam, 

quia sudaverim plus 

in capiendo cervo; 

denique, 

nisi concesseritis quartam, 

est actum de amicitia." 

Socii, 

audientes hoc, 

discedunt 

vacui et taciti, 

non ausi mutire 

contra leonem. 

Morale. 

Fides 

semper fuit rara: 

apud hoc saeculum 

est rarior; 

apud potentes 

est, et semper fuit, 

rarissima. 

Quocirca 

est satius 

vivere cum pari. 

Nam, 

qui vivit cum potentiore, 

saepe 

habet necesse 

concedere de suo jure.

illustration by Tenniel

10. De Leone et Mure. 

Leo, 

defessus aestu cursuque, 

quiescebat sub umbra, 

super viridi gramine. 

Grege murium 

percurrente eius tergum, 

experrectus, 

comprehendit unum ex illis. 

Captivus supplicat, 

clamitat 

se esse indignum, 

cui leo irascatur. 

Ille, 

reputans 

fore nihil laudis 

in nece tantillae bestiae, 

dimittit captivum. 

Non diu postea, 

leo, 

dum currit per saltum, 

incidit in plagas. 

Rugit, 

sed non potest exire. 

Mus 

audit leonem 

miserabiliter rugientem, 

agnoscit vocem; 

repit in cuniculos, 

quaerit nodos, 

quos invenit, 

corroditque; 

leo 

evadit e plagis. 

Morale. 

Haec fabula 

suadet clementiam 

potentibus, 

etenim, 

ut humanae res 

sunt instabiles, 

potentes ipsi 

interdum egent 

ope humillimorum; 

quare 

prudens vir, 

etsi potest, 

timet nocere 

vel vili homini, 

sed 

qui 

non timet nocere alteri, 

desipit valde. 

Quid ita? 

Quia, 

etsi jam fretus potentia, 

metuit neminem, 

forsan 

posthac erit 

ut indiguerit vel gratia 

vilium homuncionum, 

vel metuerit iram.

illustration from a 19th-century Aesop

Clarke (1)

Here are some fables from Clarke's Fabulae Aesopi Selectae, or, Select Fables of Aesop. You can click here for all the Clarke fables at this blog. 

This link takes you to the Latin and English texts side by side for this section.

I'm recording this audio for LibriVox; for now, here is the audio as hosted at SoundCloud: Clarke playlist.

Laura Gibbs · Fables 1-5

1. De Gallo.

Gallus, 

dum vertit stercorarium, 

offendit gemmam, 

inquiens, 

"Quid reperio 

rem tam nitidam? 

Si gemmarius reperisset te, 

nihil esset laetius eo, 

ut qui sciret pretium: 

quidem est 

nulli usui mihi, 

nec aestimo magni; 

imo equidem 

mallem granum hordei 

omnibus gemmis."
Morale. 

Intellige per gemmam 

artem et sapientiam; 

per gallum, 

hominem stolidum et voluptarium; 

nec stulti amant
liberales artes, 

cum nesciant usum earum; 

nec voluptarius, 

quippe 

voluptas sola placeat ei.

illustration in Steinhowel

2. De Cane et Umbra.

Canis, 

tranans fluvium, 

vehebat carnem 

rictu.

Sole splendente, 

umbra carnis 

lucebat in aquis, 

quam 

ille videns

et avide captans, 

perdidit 

quod erat in faucibus. 

Itaque perculsus 

jactura
et rei et spei, 

primum stupuit; 

deinde, 

recipiens animum, 

sic elatravit,

"Miser! 

Modus deerat 

tuae cupiditati;

erat satis superque, 

ni desipuisses. 

Jam, 

per tuam stultitiam, 

est minus nihilo
tibi."

Morale. 

Sit modus
tuae cupiditati, 

ne amittas certa 

pro incertis.

illustration in Ogilby

3. De Lupo et Grue.

Dum lupus vorat ovem, 

forte 

ossa haesere in gula. 

Ambit, 

orat opem, 

nemo opitulatur; 

omnes dictitant 

eum tulisse
praemium suae voracitatis. 

Tandem, 

multis blanditiis 

pluribusque promissis, 

inducit gruem, 

ut, 

longissimo collo 

inserto in gulam, 

eximeret
os infixum. 

Verum 

illusit ei 

petenti praemium, 

inquiens, 

"Inepta, abi! 

Non habes sat

quod vivis? 

Debes tuam vitam
mihi; 

si vellem, 

poteram
praemordere tuum collum."

Morale. 

Quod facis ingrato, 

perit.

illustration by Grandville

4. De Rustico et Colubro.

Rusticus
tulit domum 

colubrum 

repertum in nive, 

prope enectum frigore; 

adjicit ad focum. 

Coluber, 

recipiens vim virusque, 

deinde 

non ferens flammam, 

infecit
omne tugurium 

sibilando. 

Rusticus, 

corripiens sudem,

accurrit, 

et
expostulat injuriam 

cum eo 

verbis verberibusque, 

"Num 

referret has gratias? 

Num 

eriperet vitam illi, 

qui
dederat vitam? 

Morale. 

Interdum fit 

ut obsint tibi 

quibus
tu profueris, 

et ii 

mereantur male de te, 

de quibus 

tu meritus sis bene.

illustration by Tenniel

5. De Apro et Asino.

Dum iners asinus 

irridebat aprum, 

ille, indignans, 

frendebat. 

"Ignavissime, 

fueras quidem meritus 

malum, 

sed
etiamsi fueris dignus 

poena, 

tamen 

ego sum indignus 

qui puniam te. 

Ride tutus, 

nam 

es tutus 

ob inertiam."

Morale.

Demus operam
ut, 

cum
audiamus aut patiamur 

indigna nobis, 

ne dicamus aut faciamus 

indigna nobis. 

Nam 

mali et perditi 

plerumque gaudent, 

si quispiam bonorum 

resistat iis; 

pendent magni

se haberi
dignos ultione. 

Imitemur equos

et magnas bestias 

qui praetereunt 

oblatrantes caniculos 

cum contemptu.

illustration by Barlow