Desbillons: Bos Philosophus

Hector and I did something really different as part of our ongoing work on the Latin fables of Desbillons (see this post for more info); we've been focusing on the super-short poems, but this week we worked on a longer poem because it is really relevant to the kind of research Hector is doing in animal studies. Plus, it's just a great poem, a fable that is original to Desbillons and really well told!

12.7 Bos Philosophus

Philosophus olim fama erat celeberrimus 

Bos; Magna quid, ait, cornua ista me juvant 

Ad consequendam quam volo sapientiam?

Supervacua sunt; immo plurimum nocent, 

Per nemora namque quoties et silentibus 

Sub umbris ambulo, sapientes ut solent,

Densis fruticibus arborumque ramulis 

Retenta saepe turbant, et totus mihi 

Multa meditanti adesse ne possim vetant, 

Etiamque cogunt, saepius quam nos decet, 

Meminisse nobis ipsa haec a Superis data, 

Injurias possemus ut refellere, 

Quibus adjumentis philosophi minime indigent.

Rogat ergo lanium cornua revellat sibi; 

Monet ille videat porro prudens quid roget; 

Id sine doloris sensu vix tolerabili 

Non posse fieri. Falleris, bone vir, ait 

Bos obstinatus: haec propago cornea 

Sensum ipsa nec habet nec potest progignere 

Neque illa nostro multum adhaeret vertici;

Labare visa nuper est, cum paululum 

Obnixus inter mutuum nexas vepres 

Arbusculasque mihi patefacerem viam; 

Age modo propera. Lanius ergo paruit, 

Sed cum ille tandem jussum quod fuerat opus

Efficere summis niteretur viribus, 

Dolore victus repulit odiosam manum, 

Immugiensque philosophus fugit procul. 

Plerique facile dimissum iri quae putant 

Ubi venit hora posse dimitti negant.

Here is the poem written out in English prose order to help in reading:

Olim philosophus erat,

celeberrimus fama,

bos!

Ait,

"Quid magna cornua ista

juvant me

ad consequendam sapientiam

quam volo? 

Sunt supervacua; 

immo 

plurimum nocent 

namque 

quoties ambulo

per nemora   

et sub silentibus umbris,

ut sapientes solent,

(cornua), 

retenta densis fruticibus 

et ramulis arborum,

saepe turbant 

et vetant

ne possim 

totus adesse mihi, 

multa meditanti,

etiamque 

cogunt meminisse,

saepius quam nos decet, 

ipsa haec 

a superis data (esse) nobis

ut possemus refellere injurias,

quibus adjumentis 

philosophi minime indigent.

rogat ergo lanium 

revellat sibi cornua;

ille (lanius) monet porro

(ut bos) videat, prudens, quid roget;

id non posse fieri 

sine sensu doloris, 

vix tolerabili. 

Bos ait, obstinatus,

"Falleris, bone vir!

Haec cornea propago 

ipsa nec habet sensum,

nec potest progignere (sensum),

neque illa multum adhaeret nostro vertici;

nuper 

visa est labare 

cum patefacerem mihi viam,

paululum obnixus

inter vepres et arbusculas mutuum nexas.

Age modo! Propera!"

Ergo lanius paruit 

sed,

cum tandem 

ille niteretur summis viribus

efficere opus 

quod fuerat jussum,

philosophus,

dolore victus,

repulit odiosam manum 

et fugit procul, 

immugiens.

Plerique,

ubi hora venit,

negant 

(haec) posse dimitti 

quae facile dimissum iri 

putant.

In ancient times and modern, philosophers have considered the question of animal consciousness, and in this fable, the animal himself has become a philosopher, and he is even giving the butcher orders! Yes, in the end, this "bos philosophus" is a fool whom Desbillons mocks, but not as a stupid animal; the ox is being mocked as a pretentious philosopher. The pretentious philosopher is often the butt of Aesopic humor, both in the fables and also in the Life of Aesop where, for a time, Aesop is the slave of a philosopher whom he outwits repeatedly.

The meter is iambic, and here is some help with the meter (for more about iambic meter, see the post about Desbillons 1.1).

Philoso·phus o·lim fam~ · erat · celeber·rimus 

Bos; Mag·na quid a·it cor·nu~ is·ta me · juvant 

Ad con·sequen·dam quam · volo · sapien·tiam?

Super·vacua · sunt; im·mo plu·rimum · nocent 

Per nemo·ra nam·que quoti·es et · silen·tibus 

Sub um·bris am·bulo, · sapien·tes ut · solent,

Densis · frutici·bus ar·borum·que ra·mulis 

Reten·ta sae·pe tur·bant et · totus · mihi 

Multa me·ditant~ · ades·se ne · possim · vetant 

Etiam· que co·gunt sae·pius · quam nos · decet 

Meminis·se no·bis ips~ · haec a · Superis · data 

Inju·rias · posse·mus ut · refel·lere 

Quibus ad·jumen·tis philo·sophi · minim~ in·digent.

Rogat er·go lani·um cor·nua re·vellat · sibi 

Monet il·le vide·at por·ro pru·dens quid · roget 

Id sine · dolo·ris sen·su vix · tolera·bili 

Non pos·se fie·ri; Fal·leris, · bone vir, · ait 

Bos ob·stina·tus: haec · propa·go cor·nea 

Sens~ ip·sa nec ha·bet nec · potest · progig·nere 

Nequ~ il·la nos·tro mult~ · adhae·ret ver·tici;

Laba·re vi·sa nu·per est · cum pau·lulum 

Obnix·us in·ter mu·tuum · nexas · vepres 

Arbus·culas·que mihi · patefa·cerem · viam 

Age mo·do prope·ra. Lani·us er·go pa·ruit 

Sed c~ il·le tan·dem jus·sum quod · fuerat · opus

Effice·re sum·mis ni·tere·tur vi·ribus 

Dolo·re vic·tus repu·lit odi·osam · manum 

Immu·giens·que philo·sophus · fugit · procul 

Pleri·que faci·le di·miss~ i·ri quae · putant 

Ubi ve·nit ho·ra pos·se di·mitti · negant.

And here's an ox from a medieval bestiary who's looking very philosophical, and who also has some serious horns:

Meanwhile, for more Desbillons, here are the other poems I've posted so far here at the blog. :-)